Doğanalan, Taşpınar, İncealipınar: Atatürk Şosesi’nde yürümek de varmış!

Doğanalan, Taşpınar, İncealipınar:

Atatürk Şosesi’nde yürümek de varmış! 

Karacabey ve Mustafakemalpaşa'yı aynı anda görmek...

Doğa yürüyüşleri kapsamında 28 Kasım Perşembe günü Mustafakemalpaşa’ya bağlı Doğanalan, Taşpınar ve İncealipınar köyleri arasındaki dağlarda,  mermer ocakları ile uzaktan moloz yığını gibi görünen tepelerde yürüdük. Taşpınar’dan hem Karacabey hem de Mustafakemalpaşa ilçe merkezlerini aynı anda görebildik. 

Yıllardır Bursa’da yaşıyorum, ama kent merkezinden Mustafakemalpaşa’ya giden “Atatürk Şosesi”ni ilk kez gördüm.

İşgalden yeni kurtulmuş, yokluk içindeki insanların, kazmasını küreğini kapıp 1930’lu yıllarda mermer taşları döşeyerek yaptığı, bugün hala sapasağlam duran bu yolda yürümek insana gurur veriyor.

Bir taraftan Cumhuriyeti kuran bu halkla, atalarımızla övünüyorsunuz. Ama bir yandan da memleketin yollarını köprülerini yabancı sermayeye yaptırma, her geçişte onlara para ödeme noktasına gelinmesine isyan ediyor, atalarımıza layık olmadığımızı düşünüyorsunuz…

‘BURALARI TURİZME AÇMAMIZ LAZIM’

Koza Dağcılık bünyesindeki “Keşif Gezisi” için rehberimiz Harun hoca (Bayram) liderliğinde özel araçla Bursa merkezden Karacabey yoluna, oradan da Akçalar-Fadıllı üzerinden Doğanalan köyüne/mahallesine vardık.

Aslında Doğanalan, Onaç, Akçapınar, Dorak bölgesinde keşif yapmıştık. Ama Harun hocam, “Buraları turizme açmamız lazım, insanlar bu güzellikleri görmeli” diyor. Belli ki bölgeyi çok seviyor ve Fadıllı-Unçukuru hattından,

Mustafakemalpaşa’da turizm denince ilk akla gelen Suuçtu, Tümbüldek civarına kadar olan bölgede yürüyüş rotaları düzenlemek istiyor.

Doğanalan sabah saatlerinde sessiz. Cami yanındaki kahvehanede kimsecikler görünmüyor.

Aracımızı caminin köşesine bırakıp yürümeye başlıyoruz.

KAPALI OKULA YENİ ÇOCUK PARKI

 

Tamamen terk edilmiş, çürümeye bırakılmış, çatısı ve sıvaları dökülmüş tek katlı  ve de kapalı “Doğanalan İlköğretim Okulu” yanından geçip dağlara yöneliyoruz.

Belli ki bu okul yıllardır kapalı. Bir yandan çürümeye başlayan okula, bir yanda da bahçesinde yepyeni duran plastik, kaykaylı, rengarenk çocuk oyuncağa bakıyoruz…

Okulun dışında kabinli kulübe gibi duran, sıvaları dökülmüş tuvalet de yıkılmaya yüz tutmuş.

Yürüdüğümüz toprak yolun kenarına meşe odunları istif edilmiş.  Yağmur sularının oluşturduğu göletlerden, yansımamıza bakıp fotoğraf çekiyoruz.

Bugün farklı bir heyecanla başlıyoruz yürümeye. Zira, o köyde doğan yerel rehberimiz bize  “Atatürk Yolu”nu gösterecek ve o yolu kullanacağız.

Meğer çok da uzak değilmiş Atatürk Yolu, ya da Atatürk Şosesi”.

Üzerinde yürüdüğümüz yol, uzaktan toprak, stabilize traktör, köy yolu gibi görünüyor.

Ancak yürürken fark ettim ki, bu yol mermer taş döşeme olarak yapılmış.

Şarampol meyilleri öyle akıllıca verilmiş ki, yolda tek bir su birikintisi, çamur yok.

Gayet sağlam bir yol. Ta, 1930’larda yapılmış olmasına rağmen tek bir çöküntü, bozulma yok.

Meğer bu yolun öyküsü ne kadar gurur vericiymiş!

Düşünün ki, yıl 1923, ülke işgalden yeni kurtulmuş...

Elde yok, avuçta yok...

En uzun liste “yok”lar listesi…

Memlekette sadece 18 bin kilometre karayolu, 94 köprü var. Yolun 14 bin kilometresi stabilize. Asfalt falan sıfır.

Ülkenin makus talihini yenmeye kararlı yeni Cumhuriyet yönetimi, 1929’da “Şose ve Köprüler Reisliği”  adı ile

zamanın Bayındırlık (Nafıa) Bakanlığı bünyesinde bir birim kuruyor.

(Bugünlerde artık karayolu yapımı yerli yabancı firmalara ihale edildiği için kapatılma noktasında Karayolları Genel Müdürlüğü’nün ilk hali diyelim)  

Hükümet bir yol kanunu çıkarır ve seferberlik gibi herkes yol yapımına destek  vermeye davet edilir. Kazma, kürek ve insan gücü seferber edilir…

Cumhuriyetin hangi şartlarda kurulduğunu görmeden, Atatürk ve Cumhuriyete kin kusmak  isteyenlerin “zorunlu çalışma kampı”, “tek parti diktatoryası”, “mezalim” diye göstermeye çalıştığı bu çalışma ile o zaman Mustafakemalpaşa’ya kadar  yol yapıldığını ben de ilk kez öğrenmiş oldum.

Hatırlanacağı gibi, bilerek/bilmeyerek yabacı sermayenin sesi gibi Anadolu’da yol yapımı seferberliği ve zorunlu çalışmaya çamur atanlar genelde tren yolunu dillerine dolamışlardı.

Öğrendim ki, aynı seferberlik karayollarında da yapılmış ve 1947’ye kadar karayolu uzunluğu 18 bin kilometreden 44 bin kilometreye çıkarılmış!

İşte, yağmurlu bir günde ayağımız çamur olmadan üzerinde yürüdüğünüz bu yolun arkasında bu halkın alın teri ve azmini hissediyorsunuz.

O zaman devlet yoluna “şose”

deniyormuş. “Şose” Fransızca bir sözcük. “Kırık taş veya çakıl döküldükten sonra üzerinden silindir geçirilerek yapılan yol…” anlamına geliyor. Zift, asfalt vs. yapıştırıcı yok. O zaman için en modern karayolu Avrupa’da da böyle yapılırmış.

MERMER OCAKLARI…

Doğanalan’dan Taşpınar köyüne doğru yürüdükçe mermer ocaklarının çoğaldığını görüyoruz. Atatürk şosesi bazen, neredeyse ocağın ortasından geçiyor.

 Yani Atatürk Şosesi’nin iki yanı rastgele bırakılmış mermer blokları ve molozlarla dolu.

Ancak İncealipınar köyü yakınlarındaki bir ocak dışında, bu mermer ocaklarında hareketlilik göremedik. Ocaklarda mermerin kaliteli kısmı çıkarılmış ve ocaklar öylece bırakılmış gibi. Hiçbir rehabilitasyon görünmüyor. Mermer çıkarılan yerlerde yağmur suları gölcükler oluşturmuş.

Ocakların çevresi hem evcil hayvanlar hem insanlar için tehlikeli noktalar olmuş.

ÇARESİZ İNSANLAR BİR MUCİZE PEŞİNDE Mİ?

Taşpınar’a yaklaşınca, yürüdüğümüz patikanın kenarında, evden mantar toplamaya çıkmış 30’lu yaşlarda birisini görüyoruz. Hayatını şehirde kazanan, Bursa merkezde yaşayan, ama işsizlik yüzünden köyünde dolaşan biri gibi duruyor.

Bizi görünce galiba “defineci” sandı. Cep telefonunda bir dikdörtgen kaya fotoğrafı gösteriyor. “Bunun altında mezar var işte” diyor.

“İyi de, gidip çıkarsan, zengin olsana…Niye bize söylüyorsun” diyorum içimden...

Anlaşılan hayatın en verimli çağında geçim derdine düşen vatandaş makus talihini yenmek için sihirli bir değnek, bir taşın altında bulabileceği servet düşlüyor!

Sadece birkaç tane küçük mantar bulabilmiş.

Bizimle yürürümeye başlıyor.

Taşpınar’a yaklaşınca, bir bahçeyi gösteriyor, “Buraya 1 milyon lira verdim, vermediler” diyor…

Eğer satın alabilseymiş, “Burayı imara açtırır en az 4 milyona satar”mış!

Ne oldu Taşpınar insanına böyle diyorsunuz...

ORMANDA KADIN KOYUN ÇOBANI

1930’larda herşeyi sıfırdan var eden, kazmasına, küreğine sarılıp karın tokluğuna memleketine yol yapma heyecanı yaşayan Taşpınar insanı, bugün nasıl bir rüzgâra savrulmuş be arkadaşım!

Yürüdüğümüz patika ve traktör yolları baltalık meşe ormanı. Yol boyunca küçük çaplı iki koyun sürüsüne rastlıyoruz. Çobanlardan birisi kadın. Sürü köpeklerinden bizi koruyor.

Diğer sürünün çobanı değil, çobana öğle yemeği getiren sürü sahibi ile karşılaştık. Koyun işini kurbanlık için yapıyorlarmış. Onlar da İncealipınar köyündenmiş.

Taşpınar’a inerken önce aşağıda Uluabat Gölü’nü gördük.

TAŞPINAR

Taşpınar uzakta görünüyor.

Bu tepeden hem Uluabat Gölü ve karşısındaki Karacabey ilçe merkezini, hem de biraz solda Mustafakemalpaşa ilçe merkezini görebiliyorsunuz…

Taşpınar yukarıdan küçük bir köy gibi görünüyordu.  Oysa aşağıda köye girince, koskoca bir mahallenin içinde bulduk kendimizi.

Taşpınar’da nüfus 2013’te 1418 iken 2016’da 1340’a düşmüş, ancak 2018’de 1370’e yükselmiş.

Burada ana geçim kaynağı galiba zeytin. Ancak köy çevresinde son yollarda insanlar incire yönelmiş. Telle çevrilip incir fidanı dikilmiş hayli bahçe gördük.

Toprağın çok verimli olduğunu çevredeki ağaçlara bakarak bile anlayabiliyorsunuz. Ancak ekilip dikilen yerler “hobi bahçesi” gibi olmaya başlamış.

Burada insanların Horasan’dan geldiği söyleniyor. Koskoca bir Alevi köyü.. Ama mahallenin orta yerinde koskoca kubbeli bir cami var.

Gözlerim “cemevi” aradı, lakin varsa da ben göremedim.

Cami yakınlarındaki bir kahvehanede oturup öğle molası verdik. Çantamızdakileri çıkardık, açlığımızı giderdik.

Kahvehanedeklilerle sohbet etme şansımız oldu.

Taşpınar kalabalık nüfusuna karşılık devletin kamu hizmetinden pek faydalanamamış gibi.

İçmesuyu ve kanalizasyon çok sıkıntılıymış.

Resmi adı “mahalle” olan bu yerlere ben boşuna “köy” demiyorum.

Zira buralarda ne bir imar planı var, ne yol, su, elektrik, kanalizasyon gibi temel kentsel altyapılar.

Burada da “mahalle” olmanın tek simgesi ışıklı belediye otobüs şeması, merkezde birkaç sokağa döşenmiş kilitliparke...

Taşpınar’da  insanlar “Mahalle olmaktan memnun musunuz” sorusuna pek olumlu yanıt vermiyor.

Uzun süre, “İktidar partisine oy vermediğimiz için devlet hizmeti alamıyoruz” görüşündeymişler.

Ancak son birkaç seçimde iktidar partisine oy vermeleri de bir şey değiştirmemiş.

Sonuçta insanlar “memleket sevgisi” ile gelip bir tarla bahçe çevirip şehirdeki evlere benzer evler yapmaya başlamış.

Burada hayvancılık yapan, örneğin süt satanlar varmış.

Koyunculuk yapan pek kalmamış. Ama köyün çıkışında gördüğüm küçük sürü, son zamanlarda gördüğüm en bakımlı sürüydü.  Beyaz, semiz ve tertemiz koyunların arkasında ilkokul çağlarında bir çocuk duruyordu.

İlk defa bu köyde “Türkü evi” adı ile bir eğlence mekânı gördük.

Traktör yolu ve patikalarda yürürken, ara sıra karşımıza, çamursuz, düzenli mermer döşemeli Atatürk yolu çıkıyor.

MERMER OCAKLARI ARASINDA KÖREKEN

Uzakta, karşımızda Köreken köyü görünüyor.

Köreken, her yanı mermer ocağı, moloz yığını görüntüsünde.

Köye yaklaştıkça, mermer ocaklarından en fazla etkilenen köylerden birisinin Köreken olduğunu anlıyorsunuz.

Köreken’de 1997’de 650, 2000 yılında 511 olan nüfus 2013’ten 2017’ye 354’den 290’a düşmüş. Ancak ocakta faaliyetin durmasından mıdır nedir, 2018’de 377’ye yükselmiş.

Köy, Bursa Valisi (Hüdavendiğar) Ahmet Tevfik Paşa'nın 1850-1851 yıllarında Yörük Beylerine göndermiş olduğu emir ile kurulmuş.

Buraya yerleşenler, “Karakeçili kayı yörükleri aşireti” imiş. Her sene 23 yörük mahallesi bir araya gelip Ertuğrulgazi Dedesini Anma Günü adı altında Yörük Şöleni düzenlenirmiş.

Köreken’de durmuyoruz.

Mermer ocaklarının orta yerinde kalmış Köreken’de, insan bu kadar mermer çıkarılan yerde şöyle mermerden yapılı güzel birşeyler görmek istiyor...

Ama sadece yol kenarına atılmış

molozlar görüyorsunuz.

Evlere bakarsanız, burada mermer ocağı da yok, yakında mermer falan da yok!

Bundan sonra hedef İncealipınar…

İNCEALİPINAR…

İncealipınar köyüne yaklaşırken de önce cami ve minareyi görüyorsunuz. Köylerdeki en görkemli yapılar camiler.

Cami sadece ibadet yeri değil,  aynı zamanda hayatın da sanki merkezinde duruyor.

Yol üzerindeki  caminin karşısındaki iki katlı binanın üst katında hem muhtarlık hem de cami yaptırma derneğinin tabelası var.

Biraz ötemizde, yeraltında bir “umumi wc”.

Karşımızda kocaman bir mermer ocağı.

Ocakta bazı iş makinelerinin çalıştığını görüyoruz. Anlaşılan ocak faal.

İncealipınar’ın nüfusu 210 civarındaymış.

Rivayete göre, "İnce Ali Pınar" adı, köyün kurucusu, Osmanlı soyuna dayanan Yörük beylerinden İnce Ali’den geliyormuş. Buraya yerleşince de ilk işi bir pınar yapmak olur.

Akçapınar, Taşpınar, İncealipınar...

Velhasıl bölge zengin doğası ve “pınar”ları ile anılır olmuş.

İncealipınar’dan sonra Mustafakemalpaşa’ya giden asfalt yolun sağından solundan, sonra orman içi patikalara, traktör yollarına dalarak Doğanalan’a doğru ilerliyoruz.

Zaman geçiyor, malum hava erken kararıyor, sabahtan beri 20 kilometre yürümüşüz…

Ormanda, “Sülüklügöl” ya da “Sarıgöl” denen küçük bir gölet görüyor, kıyısında fotoğraf çekiniyoruz.  

Derken uzakta, aşağıda Doğanalan’ı görüyor, karanlık olmadan yürüyüşü tamamlıyoruz. 

Doğanalan’da, kahvehanede çay birazdan hazır olacak. Dikdörtgen su kazanı odun ateşinde ısınıyor. Ama ne olur ne olmaz diye kazana elektrikli ısıtıcı da eklenmiş.

Burada akşam çaylarını içip, çamurlu ayakları çeşmede yıkadıktan sonra evin yolunu tutuyoruz.

Yürümeye, dağı, taşı, köyleri,  meraları, yaylaları velhasıl memleketi tanımaya devam…