Milyonlarca çalışanın en büyük hayali olan kıdem tazminatı ile ilgili yasa taslağı galiba netleşti. En azından niyet ortaya çıktı. Kıdem tazminatında bir “budama” bekliyordum, ama bu işi özel fon şirketlerine havale edilip “buharlaştırma” olasılığı hiç aklıma gelmemişti. Bayram edecek taraf sadece işverenler. Ama derim ki onlar da fazla sevinmesin! |
Kıdem tazminatı konusu uzun süredir kangren halinde. İşçiler kıdem tazminatını alamamaktan veya verilen miktarın yetersizliğinden yakınıyor. İşverenler ise yüksek kıdem tazminatı nedeniyle istediği işçiyi işten çıkaramamaktan veya toplu çıkarmalar nedeniyle oluşacak miktarların şirketi iflasa sürüklemesinden şikâyetçi.
Sonuçta tablo şu: Düzgün, formel çalışan, ciddi kurumlarda işçiler emekli olduklarında hatırı sayılır miktarda kıdem tazminat alıyor. Bir yığın işçinin, çalışırken sahip olamadığı bir konuta, ancak emekli olduğunda aldığı tazminatı ile sahip olduğunu biliyoruz.
Ancak, patrondan kıdem tazminatı alanların sayısının yıldan yıla azaldığı da bir gerçek. Öyle ki, en son gördüğüm bir istatistikte işçilerin sadece yüzde 10’unun, işten ayrılınca patronundan kıdem tazminatı alabildiğini gösteriyor.
Demek ki yüzde 90 kitle, zaten bir şekilde tazminat falan alamıyor.
Çünkü, yasada “kendi isteği ile ayrılan”a para verilmemesinin kapısı mevzuatla açılmış…
Patronlar da işçileri istifaya zorlamak için elinden geleni yapıyor…
Ayrıca tazminat için asgari şu kadar süre çalışıyor olma zorunluluğu var ya...
Patronlar sürekli girdi çıktı işlemi yaparak tazminat ödememenin kılıfını hazırlıyor.
Şimdi hükmet, "Kıdem Tazminatının İşçinin Bireysel Hesabına Yatırılması Hakkında Kanun Taslağı" hazırlamış.
Buna göre Kıdem Tazminatı Fonu kuruluyor. Fonu iki işçi, iki işveren bir de bakanlık temsilcisi yönetiyor, ipler bakanlık temsilcisinin elinde olacak (Başkan, o).
Taslak yasalaşırsa, işçi açısından bardağın dolu tarafında şu var: İşten kendi isteği ile ayrıldı diye kıdem tazminatı hakkı kaybolmayacak, birkaç ay bile çalışsa bu hakka sahip olacak, ayrıca emekli olmadan da isterse kıdem tazminatını alabilecek (ev almak vs. için).
Ayrıca, patron iflas etse bile işçi kıdem tazminatını alacak.
Kuşkusuz bunların hepsi de çok önemli…
Ancak diğer yandan, çalışanlar zararda.
Öncelikle, işçi eskiden aldığı standart kıdem tazminatının yarısını bile alamayacak. İşverenden kesilecek prim yüzde 4. Aylık ücretten yüzde 2,5 işsizlik fonu kesintisi yapılıyordu. Şimdi bu kesinti yüzde 0,5’e indirildiği için, yeni sistem ile işverenden kesilecek net miktar, sadece aylık ücretin yüzde 2,5’i kadar olacak. 12 ay için topladığınızda, işçinin bir yıl için alacağı tazminat, aylık ücretinin tamamı değil, yaklaşık yüzde 40’ına düşüyor.
Sadece bu değil.
Tazminat alabilmeniz için en az 10 yıl, adınıza prim ödenmesi gerekiyor.
“Kıdem tazminatına hak kazanılan haller dışında, işçinin fon ile ilişkisinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde o ana kadar işverenden kesilen kıdem tazminatı fonu primleri iade edilmez “ (Md. 13). Yani 10 yılı doldurmazsanız, tazminatınız yandı.
İşverenler ise bayram edecek. Artık patronlar istediği işçiyi anında sokağa atabilecek. Kıdem tazminatı ödeme korkusu kalmayacak. Ayrıca işçiye ödeyeceği tazminatı gider olarak gösterebilecek.
İşçi işten çıkarıldığında tazminat almak için 5 yıl beklemek zorunda. Yeni bir iş bulamazsa, sefillik kapıda...
Ayrıca, ben asıl çıngarın işverenin işçi adına ödeyeceği kıdem tazminatı fonu priminin değerlendirilmesinde çıkacağını tahmin ediyorum. Para “Emeklilik Gözetim Merkezi” diye bir birime yatacak. Oradan fon şirketlerine devredilip çalıştırılacakmış. Primi hangi şirkete yatıracağını da işveren belirleyecekmiş… Çalışanların tek umudu olan tazminatların, “devlet güvencesi”nden çıkarılmasının yeni mağduriyetler yaratması /yeni zenginler doğurmasından) kuşku duyarım.
Yasa çıkınca, patronlar bayram edecek. Bu kesin. Fakat derim ki, fazla sevinmesinler… Eğer maliyet düşürmek, rekabet etmek için tek bildikleri çalışanın boğazına sarılmaksa, bu iş sorunludur.
İyi pazarlar
15 Temmuz 2012
.
.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder