Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB), Kasım 2016 dönemine ilişkin ödemeler dengesi verilerine göre, Türkiye'nin geçen yıl kasım ayında "cari işlemler açığı" 2015'in aynı ayına göre 32 milyon dolar artarak 2 milyar 268 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece geriye dönük 12 aylık cari işlemler açığı 33 milyar 651 milyon dolar oldu.
Önce, "cari açık"ın ne olduğuna bakalım. Bir ülkenin cari hesabı, cari dengesi, ülkeye giren toplam dövizlerle, ülkeden çıkan toplam dövizler arasındaki dengedir.
Yani "cari denge" bir tür "döviz dengesi"dir.
Ülkeye döviz en fazla ihracatla, üretilen malların dış satını ile gelir. Bunun dışında yurt dışında müteahhitlerin ve işçilerin döviz gelirleri, turizm gelirleri... Döviz sadece bu "formel" yollardan da gelmiyor. "Bavul ticareti" denen kayıt dışı ihracattan tutun da, sınır ticaretine, yabancılara gayrimenkul satışına, yabancıların borsa, kumar, şirket satın alma dahil türlü harcamaları ile, hatta kara para, yeraltı ekonomisi dahil türlü yolları var. Bunların bir kısmı kayda girmese de Merkez Bankası'nın "Net hata ve noksan" kalemi pek çoğunu yakalıyor.
Döviz çıkışı da en çok ithalatla oluyor.
Türkiye 150 milyar dolar ihracat yaparsa, ithalatı 250 milyar dolara ulaşır. Yani bizde "cari açık" kroniktir, her yıl cari işlemler dengesi açık verir.
Ülkeye döviz en fazla ihracatla, üretilen malların dış satını ile gelir. Bunun dışında yurt dışında müteahhitlerin ve işçilerin döviz gelirleri, turizm gelirleri... Döviz sadece bu "formel" yollardan da gelmiyor. "Bavul ticareti" denen kayıt dışı ihracattan tutun da, sınır ticaretine, yabancılara gayrimenkul satışına, yabancıların borsa, kumar, şirket satın alma dahil türlü harcamaları ile, hatta kara para, yeraltı ekonomisi dahil türlü yolları var. Bunların bir kısmı kayda girmese de Merkez Bankası'nın "Net hata ve noksan" kalemi pek çoğunu yakalıyor.
Döviz çıkışı da en çok ithalatla oluyor.
Türkiye 150 milyar dolar ihracat yaparsa, ithalatı 250 milyar dolara ulaşır. Yani bizde "cari açık" kroniktir, her yıl cari işlemler dengesi açık verir.
Ekonominin "iyi" olduğu, büyümenin yüzde 7 ve üzeri olduğu yıllarda cari açık 70 milyar doları aşar.
Çarkların pek işlemediği dönemlerde ise, 2016'da görüldüğü gibi, bu rakam yarı yarıya düşer.
Bu yüzden Türkiye'de cari açığın düşmesine mi sevinelim, yoksa yükselmesine mi sevinelim bilemiyoruz.
Zira cari açığın yükselmesi, "motorun ısınması"dır, kriz kapıdadır!
Çarkların pek işlemediği dönemlerde ise, 2016'da görüldüğü gibi, bu rakam yarı yarıya düşer.
Bu yüzden Türkiye'de cari açığın düşmesine mi sevinelim, yoksa yükselmesine mi sevinelim bilemiyoruz.
Zira cari açığın yükselmesi, "motorun ısınması"dır, kriz kapıdadır!
Cari açığın düşüklüğü ise "çarklar dönmüyor" anlamına gelir!
Döviz bağımlılığı, eroinmanlık gibi bir durum yani..
Tezgah böyle kurulmuş.
"Cari Açık Ekonomisi" diye tanımladığım şey işte budur!
Kasımda ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı 2015 yılının aynı ayına göre 199 milyon dolar azalarak 2 milyar 888 milyon dolara düşerken, hizmetler dengesi fazlası 292 milyon dolar azalarak 1 milyar 2 milyon dolara geriledi.
Hizmetler dengesi altında seyahat gelirleri 2015 yılının aynı ayına göre 209 milyon dolar azalarak 1 milyar 295 milyon dolara, seyahat giderleri de 113 milyon dolar azalarak 340 milyon dolara geriledi.
Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler (net yükümlülük artışı), 2015'in aynı ayına göre 250 milyon dolar artarak 444 milyon dolar tutarında gerçekleşti.
Portföy yatırımları kasımda 2 milyar 693 milyon dolar tutarında net çıkış kaydetti. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 504 milyon dolar ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 1 milyar 814 milyon dolar net satım yaptıkları görüldü.
Yurt dışında ihraç edilen tahvil ve bonolarla ilgili olarak bankalar 513 milyon dolar net geri ödemede bulunurken, diğer sektörler 500 milyon dolar tutarında net borçlanma gerçekleştirdi.
Verilerde dikkat çeken bir nokta da "kaynağı belirsiz döviz girişi" olarak bilinen rakam kasım ayında, 334 milyon dolardan 2 milyar 725 milyon dolara tırmandı. Ama yıllık bazda 11,6 milyar dolardan 9,6 milyar dolara geriledi. Kasım'da, büyük artışa rağmen dolardaki artışın frenlenememesi de kayda değer bir nokta oldu.
Resmi rezervler ise 788 milyon dolar azaldı.
"Cari Açık Ekonomisi" diye tanımladığım şey işte budur!
Kasımda ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı 2015 yılının aynı ayına göre 199 milyon dolar azalarak 2 milyar 888 milyon dolara düşerken, hizmetler dengesi fazlası 292 milyon dolar azalarak 1 milyar 2 milyon dolara geriledi.
Hizmetler dengesi altında seyahat gelirleri 2015 yılının aynı ayına göre 209 milyon dolar azalarak 1 milyar 295 milyon dolara, seyahat giderleri de 113 milyon dolar azalarak 340 milyon dolara geriledi.
Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler (net yükümlülük artışı), 2015'in aynı ayına göre 250 milyon dolar artarak 444 milyon dolar tutarında gerçekleşti.
Portföy yatırımları kasımda 2 milyar 693 milyon dolar tutarında net çıkış kaydetti. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 504 milyon dolar ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 1 milyar 814 milyon dolar net satım yaptıkları görüldü.
Yurt dışında ihraç edilen tahvil ve bonolarla ilgili olarak bankalar 513 milyon dolar net geri ödemede bulunurken, diğer sektörler 500 milyon dolar tutarında net borçlanma gerçekleştirdi.
Verilerde dikkat çeken bir nokta da "kaynağı belirsiz döviz girişi" olarak bilinen rakam kasım ayında, 334 milyon dolardan 2 milyar 725 milyon dolara tırmandı. Ama yıllık bazda 11,6 milyar dolardan 9,6 milyar dolara geriledi. Kasım'da, büyük artışa rağmen dolardaki artışın frenlenememesi de kayda değer bir nokta oldu.
Resmi rezervler ise 788 milyon dolar azaldı.
KASIM VE OCAK-KASIM CARİ DENGE VERİLERİ
Merkez Bankası geçici verilerine
göre, 2015 ve 2016 yıllarına ilişkin kasım ayı ile ocak-kasım
dönemi cari işlemler dengesindeki gerçekleşmeler şöyle:
| (Milyon ABD Dolar) | 2015 | 2016 | 2015 | 2016 | |
| (Milyon ABD Dolar) | Kasım | Kasım | Ocak-Kasım | Ocak-Kasım | |
| I - | CARİ İŞLEMLER HESABI | -2.236 | -2.268 | -27.211 | -28.584 |
| Mal, Hizmet ve Birincil Gelir Dengesi (A+B+C) | -2.445 | -2.362 | -28.309 | -29.884 | |
| Mal ve Hizmet Dengesi(A+B) | -1.793 | -1.886 | -19.517 | -21.806 | |
| A. | DIŞ TİCARET DENGESİ | -3.087 | -2.888 | -43.067 | -36.674 |
| Toplam Mal İhracatı | 12.362 | 13.397 | 139.660 | 136.628 | |
| Toplam Mal İthalatı | 15.449 | 16.285 | 182.727 | 173.302 | |
| 1. | Genel Mal Ticareti (Ödemeler D. Tanımlı) | -2.968 | -3.035 | -47.393 | -39.772 |
| 1.1. | İhracat | 12.247 | 12.764 | 132.227 | 128.641 |
| 1.2. | İthalat | 15.215 | 15.799 | 179.620 | 168.413 |
| 2. | Net Transit Ticaret Geliri | 12 | 6 | 79 | 88 |
| 3. | Parasal Olmayan Altın | -131 | 141 | 4.247 | 3.010 |
| B. | HİZMETLER DENGESİ | 1.294 | 1.002 | 23.550 | 14.868 |
| 1. | İşlem Gören Mallar | 4 | 4 | 59 | -8 |
| 2. | Tamir ve Bakım Hizmetleri | -24 | -11 | -281 | -305 |
| 3. | Taşımacılık | 396 | 348 | 5.672 | 4.667 |
| 4. | Seyahat | 1.051 | 955 | 20.558 | 13.344 |
| 5. | İnşaat Hizmetleri | 25 | 25 | 306 | 396 |
| 6. | Sigorta Hizmetleri | -23 | -11 | -244 | -226 |
| 7. | Finansal Hizmetler | -91 | -81 | -973 | -797 |
| 8. | Diğer Ticari Hizmetler | -82 | -142 | -1.343 | -1.571 |
| 9. | Resmi Hizmetler | -58 | -112 | -954 | -962 |
| 10. | Diğer Hizmetler | 96 | 27 | 750 | 330 |
| C. | BİRİNCİL GELİR DENGESİ | -652 | -476 | -8.792 | -8.078 |
| 1. | Ücret Ödemeleri | -42 | -69 | -364 | -630 |
| 2. | Yatırım Geliri | -610 | -407 | -8.428 | -7.448 |
| 2.1. | Doğrudan Yatırım | -199 | -72 | -3.011 | -2.343 |
| 2.2. | Portföy Yatırımları | -120 | -109 | -2.405 | -1.995 |
| 2.3. | Diğer Yatırımlar | -291 | -226 | -3.012 | -3.110 |
| D. | İKİNCİL GELİR DENGESİ | 209 | 94 | 1.098 | 1.300 |
| II - | SERMAYE HESABI | 0 | 0 | -6 | 23 |
| III - | FİNANS HESABI | -1.902 | 457 | -15.562 | -18.930 |
| 1. | Doğrudan Yatırımlar | -194 | -444 | -10.558 | -6.065 |
| 1.1. | Net Varlık Edinimi | 590 | 239 | 4.688 | 2.700 |
| 1.2. | Net Yükümlülük Oluşumu | 784 | 683 | 15.246 | 8.765 |
| 2. | Portföy Yatırımları | 3.074 | 2.693 | 14.739 | -8.291 |
| 2.1. | Net Varlık Edinimi | 1.394 | 401 | 7.001 | 16 |
| 3. | Diğer Yatırımlar | -4.570 | -1.004 | -14.559 | -12.353 |
| 3.1. | Efektif ve Mevduatlar | -2.329 | -306 | 1.507 | -1.917 |
| 3.1.1. | Net Varlık Edinimi | -1.908 | 825 | 14.301 | 2.758 |
| 3.1.2. | Net Yükümlülük Oluşumu | 421 | 1.131 | 12.794 | 4.675 |
| 3.2. | Krediler | -1.358 | -681 | -14.550 | -8.228 |
| 3.2.1. | Net Varlık Edinimi | 59 | 105 | 525 | 92 |
| 3.2.2. | Net Yükümlülük Oluşumu | 1.417 | 786 | 15.075 | 8.320 |
| 3.3. | Ticari Krediler | -886 | -17 | -1.257 | -2.212 |
| 3.3.1. | Net Varlık Edinimi | -681 | 326 | -439 | -46 |
| 3.3.2. | Net Yükümlülük Oluşumu | 205 | 343 | 818 | 2.166 |
| 3.4. | Diğer Varlıklar ve Yükümlülükler | 3 | 0 | -259 | 4 |
| 3.4.1. | Net Varlık Edinimi | 5 | 5 | 6 | 110 |
| 3.4.2. | Net Yükümlülük Oluşumu | 2 | 5 | 265 | 106 |
| 3.5. | Özel Çekme Hakları, SDR (Net Yük.) | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 4. | Rezerv Varlıklar | -212 | -788 | -5.184 | 7.779 |
| IV - | NET HATA NOKSAN | 334 | 2.725 | 11.655 | 9.631 |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder