Şirket satın almalar azalıyor!

2010'da 26,4 milyar dolara çıkan yerli yabancı şirket alımları, 2016'da 4,6 milyar dolara düştü. Geçen yıl yabancı 2,5 milyar dolar, yerliler 2,1 milyar dolarlık alım yaptı.

Türkiye ekonomisinde yabancı sermaye girişine bağımlılık, artarak sürüyor. Kronik “cari açık” yüzünden ekonominin kendi dengeleri üzerinde büyümesi giderek zorlaşırken, piyasadaki son gelişmelerin ardında yabancı sermaye girişindeki sıkıntıların da etkili olduğu anlaşılıyor. Zira sermaye yatırımlarının en önemli kalemi olan şirket birleşmeleri ve satın almaları, 2016'da hızla gerildi ve 2010 yılında yaklaşık 10 milyar doları yabancı olmak üzere toplam 26,4 milyar dolara ulaşan şirket satın almalar, 2016'da 4,6 milyar dolara geriledi.

2016 yılında, 2009 krizinden sonra hızlı artışa geçen şirket birleşmeleri ve satın almalar 2016 yılında keskin bir düşüş yaşadı. 2009 sonrasında küresel çapta birleşme ve satın almalar 2 trilyon dolardan 2015'te 4,2 trilyon dolara yükseldi, 2016'da bu rakam 3,7 trilyon dolara çekildi. İşlem sayısı ise eksilmedi ve bu sürece 39 binden 47 bin adete ulaştı.

Geçtiğimiz yıl dünyadaki en büyük satın alma ABD'li Time Warner'in 107,5 milyar dolarla AT And T tarafından satın alınmasıydı. Bu işlem aynı zamanda medya sektöründe tüm zamanların en büyük ikinci satın alması oldu. Satın almalarda teknoloji ve enerji öne çıktı.

Kurumsal finans kuruluşu EY'nin hazırladığı “Birleşme ve Satın Alma İşlemleri 2016 Raporu”na göre, Türkiye'de yabancı sermaye en fazla şirket satın almayı ekonominin en parlak yılını yaşadığı 2008'de yaşadı. Bu yılda gerçekleşen 12 milyar dolar yabancı yatırım rekoruna bir daha ulaşılamadı. Kriz yılı 2009'da yabancı sermaye alımları 1,5 milyar dolar ile dip yaparken, şirket birleşme ve satın almalara yapılan yatırımlar 2010'dan itibaren, özellikle yerli firmaların atağı ile hız kazandı.

Yabancı sermaye alımları 2012'de 11,7 milyar dolara ulaşırken, izleyen yıllarda yabancı sermaye yatırımları 2013'de hızla düştü, ardından dalgalı bir seyir izledi.

Birleşme ve satın almalarda en kötü yıl ise 2016 yılı oldu. Yabancı yatırımcıların işlem hacmi kriz yılı 2009'dan sonra ilk kez en düşük seviyesine geriledi. 2009 yılında 1,5 milyar dolar olan yabancı yatırımcı alımları 2010 yılında 9,9 ve ilerleyen yıllarda sırasıyla 6,4, 11,7 milyar dolar olurken, rakam 2014'te 4,6, 2015'te 6,6 milyar dolar, 2016'de ise 2,5 milyar dolar oldu.

Bu dönem yatırımlarında dikkat çeken en nemli nokta, 2008 ve 2015 dışında yabancı yatırımların yerli sermaye yatırımlarının gerisinde kalması oldu. Örneğin 2014'te Türk yatırımcılar 13,1 milyar dolar alım yaparken, yabancılar 4,6 milyar dolar yatırım yaptı.

Yabancı yatırımcılar 2016 yılında toplam 93 işlemde yer aldı ve toplam olarak 2,5 milyar dolar işlem hacmi gerçekleştirdiler. Yerli yatırımcılar ise aynı yıl 2,1 milyar dolar ile işlem hacmiyle toplam hacmin yüzde 46'sını gerçekleştirdiler. Yabancı yatırımcılar arasında işlem hacmine göre ilk sırayı Amerikalı yatırımcılar aldı. 2016'da yerli yatırımcılar 150 işlem gerçekleştirdi.

2016 yılının en büyük ilk 10 işlemi toplam 2,9 milyar dolar ile toplam işlemin yüzde 62'sini gerçekleştirdi.

En büyük 10 satın alma şöyle:

Kuruluş                                             Satın alan                ülke                     Milyon Dolar

-----------                                        -----------                   -----                           ---------

Mars Enternainment Group                CJ CGV                  Güney Kore            692

Menzelet HES, Kolavuzlu HES          Akfen Holding       TC                         400,9

Odeabank                                            IFC, EBRD             ABD,BAE. %23,    265

Aksa Enerji RES                                Guriş                       TC                           259

Borajet                                                 SBK Holding         TC                           258

Almus HES, Köklüce                          HES Gül Enerji     TC                          250,2

Alternatifbank                                    C. Bank of Qatar     Katar     %25.          224,9

Rönesans Holding                              İFC                          ABD        %5.          215

TP Petrol Dağıtım                              Zülfikarlar Holding TC                         159

TAB Gıda                                         Goldman Sack, CS,   ABD                     150

2016'da yerli şirketlerin yurt dışı satın alımları ise şöyle oldu:

Satın Alan                                                    Alınan firma                Ülke                      Milyon dolar

------------------                                             ------------                     ---------                 --------

Arçelik                                                        Dawlance                     Pakistan                 258

Doğuş Holding                                           Hotel Villa                    Magna İspanya      196

Acıbadem Grubu                                        Tokuda Group, City Clinic Bulgaristan      125

Şişecam                                                      Sangalli Vetro Porto       İtalya                    100

Logo Yazılım                                             Total Soft                       Romanya                 33

Yurt dışı alımlarda en büyük işlemi Arçelik yaparken, ABD ve AB ülkelerinin öne çıktığı işlemlerde, imalat, ulaşım ve turizm sektörleri öne çıktı.

KAMU KAYNAKLI ALIMLAR

2016 yılı kamu kaynaklı işlemler bakımından da durağan bir yıl oldu. En önemli kamu kaynaklı işlemleri Menzelet HES, Kılavuzlu HES, Almus ve Köklüce HES işletme devir hakları ile TP Petrol dağıtım özelleştirmesi olarak ön plana çıktı. Kamu kaynaklı işlemler toplam işlemlerin yüzde 23'ünü oluşturdu.

Kamu kaynaklı işlemlerde TMSF'nin yapı yüzde 1 olurken, toplam 234 işlemin yüzde 96'sı özel sektör işlemleri oldu. 9 önemli kamu kaynaklı işleme yerli yatırımcılar ilgi gösterdi.

Adıgüzel HES, Kemer HES, Şanlıurfa HES ve Tortum HES ihaleleri önemli işlemer olarak yer aldı.

ANKET...

EY'nin iş dünyası içinde yaptığı bir ankette ise şirket birleşme ve satın almalardaki düşüşün, yüzde 28 siyasi istikrar, yüzde 20 yurt içi ekonomik konjonktür, yüzde 20 bölgesel siyasi gelişmelerden etkilendiği tespit edildi. 

Ankete katılanlar bu yıl enerji, perakende, sağlık, yiyecek ve içecek bilişim sektörlerinde toplam 14 milyar dolara yakın el değiştirme yaşanacağını tahmin ediyor. Yatırım ortamı ise yüzde 51 oranında “olumsuz” olarak değerlendiriliyor.