El yordamı ile kentleşme

Yeni Bursa Gazetesi 4 Nisan 2004

Kentleşme herhalde yaşadığımız en önemli değişimlerden birisi. Üzerinde fazlaca kafa yorulmayan, sadece bazı üniversite hocalarının doktora çalışmalarında adı geçen kentleşme, el yordamı ile kendisine bir yol açıyor. Türkiye sessiz sedasız, kafa göz yararak, cehalet ve sefillikleriyle, çelişkileriyle bir kentleşme süreci yaşıyor. Üstelik olağanüstü hızla. Bu süreç, kentlilerin iradesini yansıtması beklenen yerel yönetimler; hatta hukuk, siyaset, bilim ve de demokratik kurumların kontrolü dışında gelişiyor. Veya, diyelim ki, bu kurumlar kentleşme sürecine hakim değiller. Bakınız, ‘köy’den ‘kasaba’ya dönüş sancısı içindeki birkaç merkezde, belediye seçimleri sırasında yaşananları sizlerle paylaşmak istiyorum. Bu “belde”lerin adını yazmıyorum. Çünkü adları, buraya listelenemeyecek kadar çok gibi. Her yerde onlara rastlamanız da mümkün. X Beldesi, yeni bir belde ve ilk seçilen belediye beş yılını henüz doldurdu. ‘Köyün makus talihini yenmek’ iddiası ile seçilen başkan, işe makam arabası ile değil, iş makinesi alarak başlamış. Traktör almış, ilçeye ucuza yolcu taşıma için otobüs almış. Kanalizasyon ve içmesuyu şebekesini işler hale getirmiş, ilçeye giden yolun asfalt yapılmasını sağlamış. Ana caddelerde yolları genişletmiş, halkı imece usulü ile çalıştırmış, yardımlarla bir ambulans edinmiş. Yetmemiş, beldeye ait ormanlık alanda kaçak kesimi durdurup “sıralı” kesimi sağlamış. Muhtelif yerlere hayvanların su içmesi için çeşme ve yalaklar yaptırmış. Bilgisayar kursundan, festivale, çiftçi eğitim kursundan halkoyunları ekibine çeşitli etkinlikler yapmış. Ama şimdi, belde halkının büyük bölümü başkana küs... “Yol genişletiyorum, diye evin önündeki duvarı yıktı, yapmadı, oy vermeyeceğim”, “Bizim sülaleden hiç kimseye iş vermedi”, “Camiye bir kez kolsun namaza gelmedi”, “Ormanla işbirliği yaptı, tapusuz tarlalarımıza el koymaya kalktı”, “Yayla yolu yapımı için çalışan makinenin mazotunu yaylaya gidenlere ödetmeye kalktı”, “Sağlık Ocağı’na lojman yapmadı”, “İmece yasakmış, bizi çalıştırdı, para vermedi, suç işledi” vs. vs. X Belde Belediye başkanı sandığa gömülmekten, son anda, belde dışında yaşayanları gelip kullandığı oylarla kurtuldu (Büyük kentlerden binlerce insan bu tür beldelere oy kullanmaya gitti). Y Belde Belediyesi de ilk beş yılını doldurdu. Orda da belediye başkanı olarak idealist birisi seçilmiş. O da almış iş makinesini. Kanalizasyon, su şebekesi konusunda fazla gürültü çıkmamış. Ancak iş beldenin içinde yolları genişlenmeye, cadde ve sokak açmaya gelince çıngar çıkmış. Gelmiş iş makinesi beldenin içine, başkan komşudan birkaçını ikna etmiş: “Bakın bu yol hepimiz için gerekli. Herkesin biraz yeri yola gidecek, fedakarlık yapacağız” demiş ve yolu genişletmiş. Ama birileri, eline baltayı alıp dikilmiş makinenin önüne: “Benim çöplük duvarımı yıkanın alnını karışlarım. Erkeksen…” Başkan bu “erkekliği” kanıtlamayı denemeyince, bu sefer öbürleri başlamış sitem etmeye: “Başkan gücün bize mi yetti? Bizim evin duvarını yıktın da neden onlarınkini yıkmıyorsun?” İdealist başkan pes edip soluğu içki masasında almış. Diyor ki, “Bir tek, köye çeşme yapmama karşı çıkan olmadı”.  Gerçekten de mermer işlemeli çeşmeler harika görünüyor. Ama 28 Mart’ta Y Belde Belediye Başkanı bir daha seçilemedi. Belde halkı “Hiçbir şey yapmadı. Beldemizin iki aracın yan yana geçebileceği bir yolu bile yok” diyor. Beldelerin hiç birisinde İmar Planı vs. olmadığı için her türlü inşaat işi “kara düzen” yapılıyor. Yolların nasıl ve nereden geçeceğine belediye başkanı, hatta çoğu zaman makine operatörü karar veriyor. Kamulaştırma olmayınca arazisi yola veya ortak bir alana gidecek olan vatandaş tepki gösteriyor, belediye de sesini çıkaramıyor. Çöp toplama da hüsranla sonuçlanmış. Yazın tozdan, kışın çamurdan ve hayvan gübresinden geçilmeyen sokaklarda, çöp bidonları “içine çöp diye konulacak bir şey olmadığından”! kaldırılmış. Yeni belediye başkanından beklenen ilk iş ise, beldeye iyi cins damızlık boğa ve cep telefonları için baz istasyonu. İyi haftalar…